13 oktober 2018 t/m 6 januari 2019
13 oktober 2018 t/m 3 februari 2019
Seet van Hout werkt al maanden aan de voorbereidingen van haar monumentale installatie BACKUP, die vanaf 13 oktober in de patio van Museum Het Valkhof te zien is. In het werk verbeeldt ze de complexiteit van het geheugen: hoe chaos en structuur elkaar afwisselen en hoe we herinneren en vergeten. De installatie is opgebouwd uit grote rollen katoen met daarop geborduurde tekstfragmenten, gedichten, nieuwsberichten en artikelen die allemaal over het geheugen gaan. Sommige teksten bieden een blik in het geheugen van de kunstenaar: Van Hout verwerkte ook fragmenten uit haar dagboeken.
De geborduurde repen textiel, die zij deels maakte met hulp van borduursters, hangen in de patio van het museum van zes meter hoogte naar beneden. De kijker kan zich door het werk heen bewegen, en krijgt al dwalend tussen de flarden tekst een inkijkje in de fascinatie van Van Hout voor het menselijk geheugen. Net zoals herinneringen niet statisch zijn, heeft BACKUP geen vaste vorm. Gedurende de tentoonstelling worden sommige repen katoen opgerold en andere juist onthuld. Bovendien vult Van Hout haar installatie aan met nieuw geborduurde teksten. Iedere woensdag is zij in het museum aan het werk, waar de bezoeker met eigen ogen haar proces kan volgen en vragen kan stellen.
Het geheugen vormt een onuitputtelijke inspiratiebron voor Van Hout en loopt als een rode draad door haar oeuvre heen. Al vanaf 1996 werkt ze aan kunstwerken rond dit thema, onder de overkoepelende titel Art of Memory. Gevat in textiele werken, keramiek, schilderijen, tekeningen en boeken verbeeldt Van Hout alle mogelijke aspecten van de herinnering. Het werk van Van Hout bevindt zich onder meer in de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam, CODA Apeldoorn en in tal van particuliere en bedrijfscollecties.
BACKUP sluit bijzonder mooi aan bij de tentoonstelling Ik, Maria van Gelre, over de 15e-eeuwse hertogin die in haar veelbewogen leven houvast zocht in een uitzonderlijk gebedenboek. De aandacht voor tekst en beeld, de universele waarden die tegelijkertijd zo persoonlijk zijn: ze slaan een brug tussen nu en toen en verdiepen onze manier van kijken.
In Museum Het Valkhof is een zeer bijzondere archeologische vondst te zien: een miniatuurpotje uit de vroege ijzertijd (800-500 voor Chr.) met rondom cryptische tekens. Het potje werd gevonden tijdens opgravingen in Nijmegen-Lent, en is uniek voor het hele Europese gebied ten noorden van de Alpen vanwege de cryptische inscripties. Schrijven deed men destijds namelijk alleen in het gebied rond de Middellandse Zee.
Het is een raadsel wie dit pseudo-schrift meer dan 2500 jaar geleden aanbracht op het potje en met welke bedoeling. Of de inscripties als schrift bedoeld waren en wat deze betekenen, is nog een open vraag. Hoewel ze overeenkomst vertonen met tekens uit vroege Zuid-Europese alfabetten, heeft vermoedelijk iemand met beperkte kennis van dit schrift de tekens op dit potje aangebracht. Of het een streekbewoner of een hier neergestreken vreemdeling was, is niet te zeggen.
Het unieke potje is voorlopig te zien op de benedenverdieping van het museum (bij het ArcheoLab), en dankzij een 3D-print óók te voelen.
t/m eind 2019
Museum Het Valkhof laat de mooiste stukken uit haar collectie sieraden uit prehistorie, Romeinse tijd en middeleeuwen zien. Te zien is met hoeveel oog voor detail sommige juweeltjes gemaakt zijn en duidelijk wordt hoe onze liefde voor sieraden geworteld is in vroeger tijden.
Sieraden zijn waarschijnlijk zo oud als de mensheid zelf. Het is een manier om jezelf te onderscheiden of om macht uit te stralen. Gouden sieraden, bij uitstek statusdragers, komen in Gelderland al voor vanaf 2300 voor Chr., maar blijven tot de Romeinse tijd zeer zeldzaam. Ze duiden vaak op contacten met andere volkeren, bijvoorbeeld binnen het Keltische gebied, waar netwerken werden gecreëerd via het uitwisselen van kostbare geschenken.
Sieraden van brons komen vanaf circa 1800 voor Chr. voor: halsringen, armbanden en siernaalden, gebruikt om kleding te sluiten. Vanaf ca. 500 voor Chr. komen daar vlechtringen en haarsieraden bij.
De Romeinen brengen hun eigen stijl van lichaamsversiering mee naar ons land. Ringen van edele en onedele metalen, maar ook van edelsteen zijn dan zeer geliefd. In de vroege middeleeuwen ontstaat een nieuwe mode, die opvallend gelijkvormig is in Noordwest Europa. Typisch zijn sieraden ingelegd met stukjes almandijn, een felrode uit India afkomstige edelsteen. Prachtig versierde riemen voor mannen kunnen zeker ook tot de sieraden worden gerekend.
Veel van deze eeuwenoude sieraden werden meegegeven in graven, of waren om uiteenlopende redenen achtergelaten of verloren. Vaak worden ze, na eeuwen in de bodem gelegen te hebben, teruggevonden bij archeologische opgravingen. Door deze sieraden te vergelijken met bewaard gebleven schilderingen en beeldhouwwerken, kunnen we ons een beeld vormen van het gebruik ervan.
t/m 6 januari 2019
‘Alles wat beweegt verandert’
Armando
De in juli van dit jaar overleden kunstenaar Armando (1929-2018) was schilder, beeldhouwer, schrijver, dichter, journalist, violist, acteur en zoals hij het zelf zei: ‘een niet onverdienstelijk bokser’. De veelzijdige artiest bleef tot op hoge leeftijd bezig, gedreven door de drang om steeds weer iets nieuws te scheppen.
De belangrijkste thema’s in zijn werk komen voort uit zijn jeugdjaren in Amersfoort, waar hij de Tweede Wereldoorlog meemaakte. Hij bracht veel tijd door in de bossen vlakbij de stad, waar destijds het ‘Durchgangslager’ Kamp Amersfoort gevestigd was. De wreedheden die zich daar afspeelden, maakten een blijvend diepe indruk op hem.
In zijn vroegste werken kwam de agressie over de oorlogsjaren naar voren. Terwijl hij in de jaren zestig, als lid van de Nul-beweging, juist streefde naar een koel zakelijke (zo objectief mogelijke) registratie van de realiteit. Maar de oorlog en het geweld lieten Armando niet los. Het grootste deel van zijn oeuvre, tot en met de recente werken die hij maakte, gaat over daders en slachtoffers en over goed en kwaad.
Op het eerste gezicht doen zijn schilderijen sober aan: naaldbomen, een wiel, een ladder, een vlag, in zwart/wit en grijstonen geschilderd. Maar bij nadere beschouwing blijkt zijn werk diepere lagen te herbergen waarin de herinneringen van de kunstenaar gevat zijn. In zijn beeldhouwwerken komen deels dezelfde thema’s naar voren, in indrukwekkend brons gevat.
In de collectie van Museum Het Valkhof bevinden zich een aantal van deze werken. Als eerbetoon aan de kunstenaar heeft het museum deze werken samengebracht in een kleine solopresentatie, te zien op de bovenverdieping van het museum.
Puzzel mee bij de ArcheoHotspot of ontdek de technische snufjes van de Romeinen. Ervaar het verleden van stad en regio en leer alles over de Romeinen en het vak archeologie in het ArcheoLab.
Wat gebeurt er ná een opgraving? Als de archeologen buiten niet meer aan het werk zijn, gaan de ontdekkingen binnen verder. Opgegraven glas, aardewerk, metaal en nog veel meer wordt gesorteerd, geplakt, gedetermineerd, getekend en beschreven. In de ArcheoHotspot kan iedereen meehelpen puzzelen aan het verleden van Nijmegen. Ervaring is niet nodig: schuif aan en doe mee! Er zijn altijd vrijwilligers aan het werk die uitleg geven over waar ze mee bezig zijn.
Wil je meer weten over een voorwerp dat je gevonden hebt? Of heb je andere vragen over archeologie? Ook daarmee kun je in de ArcheoHotspot terecht. Meer weten over de ArcheoHotspot? Klik dan hier!
Ontdek de Romeinen
Ook ontdek je in het ArcheoLab alles over het leven van de Romeinen! Leer een boog bouwen zonder cement, schiet met de katapult of word architect van je eigen Romeinse stad. Ga op ontdekkingstocht en ervaar zelf de technische snufjes uit de Romeinse tijd en hoe wij deze vandaag de dag nog steeds gebruiken.
Met het nieuwe ArcheoLab wil Museum Het Valkhof jong en oud laten ervaren dat archeologie en Romeinen niet stoffig zijn en ver van ons afstaan, maar deel uitmaken van ons moderne leven. Het ArcheoLab is onderdeel van de nieuwe educatieve presentatie op de benedenverdieping van het museum.
Geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar, maar zeker ook leuk voor volwassenen die zich weer even kind willen voelen!
Trots op het verleden van Nijmegen staat aan de basis van de collectie oude kunst en cultuurgeschiedenis van Museum Het Valkhof: het verleden van deze bijzondere oude stad aan de Waal inspireerde het stadsbestuur al in de zeventiende eeuw tot opdrachten aan verschillende kunstenaars en ook tot het aanleggen van een stedelijke verzameling ‘oudheden’.
Uit deze collectie presenteert het museum nu een ruime selectie kunst uit de zeventiende tot en met de twintigste eeuw: van de beroemde geschilderde stadsplattegrond uit 1668-1669 door Hendrik Feltman tot het gezicht op Nijmegen van Eugène Lücker, van de zeventiende-eeuwse schandton waarmee overspelige mannen door de stad moesten lopen tot de brieventas van een officier in dienst van Napoleon, van een achttiende-eeuws familieportret van een burgemeestersgezin tot een in Nijmegen gebruikte sleepkoets uit de negentiende eeuw. Ook zelden getoonde kleine sculpturen en gebruiksvoorwerpen hebben een plaats in de opstelling.
Vanaf juni 2017 is in Museum Het Valkhof een unieke gouden Romeinse schat te bewonderen. De schat zal rond 460 na Chr. zijn begraven, niet lang vóór de definitieve val van het West-Romeinse rijk in 476. Detectorzoekers vonden het goud in een boomgaard in de Betuwe en seinden professionele archeologen in. Daarop volgde een kleine opgraving. Bijzonder is dat de vinders en de grondeigenaar de goudschat in langdurig bruikleen afstaan aan Museum Het Valkhof, zodat iedereen deze bijzondere vondst komende jaren kan bekijken.
De vondst
In het Gelderse Lienden (gemeente Buren) vonden detectorzoekers tussen 2012 en 2016 in totaal 31 gouden munten (solidi) uit de laat-Romeinse tijd. Zij meldden deze vondst aan archeologen van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
In 2016 volgde daarop een kleine opgraving, waarbij de vindplaats nader werd onderzocht. Er werden graven aangetroffen uit de Midden-Bronstijd, ca. 1800 voor Chr.
De muntschat lijkt in een tijd van crisis begraven te zijn op een goed herkenbaar punt in het landschap, om later makkelijk terug te vinden. Mogelijk was die plek een toen nog zichtbare grafheuvel uit de Midden-Bronstijd.
Museum Het Valkhof heeft een uitgebreide verzameling bodemvondsten uit Nijmegen en de provincie Gelderland. Ze geven een beeld van het menselijk leven in de regio, vanaf de oude steentijd, de Romeinse tijd, middeleeuwen tot en met de 19de eeuw.
Unieke Romeinse bodemvondsten
Door hun kwaliteit en diversiteit behoren de Romeinse bodemvondsten tot de top van het Nederlandse cultuurbezit. Vier eeuwen lang was Nijmegen de grootste en belangrijkste vestigingsplaats van de Romeinen in ons land. De talloze vondsten uit die tijd laten zien hoe militairen en burgers hier toen leefden.
Hoogtepunten zijn de kalkstenen godenpijler uit het begin van de jaartelling, de gezichtshelmen uit de eerste eeuw en vele topstukken van kunstnijverheid uit Romeinse graven van de eerste tot de vierde eeuw.
Enkele unieke objecten uit de tijd van de Romeinen zijn van buiten Nijmegen en het Gelderse rivierengebied afkomstig: de bronzen portretkop van keizer Trajanus uit Xanten, de zilveren drinkbeker (kantharos) uit Stevensweert en de bronzen schildknop uit Blerick.
.
In het Gelders Archeologisch Centrum, gevestigd aan de Museum Kamstraat 45 in Nijmegen, kunt u de permanente tentoonstelling 'Kunst van het vuur' bekijken.
Onder de titel “Kunst van het vuur, productie van keramiek in Romeins Nijmegen” wordt voor het eerst een overzicht van de producten uit de Romeinse potten- en pannenbakkerijen van Nijmegen getoond. Dankzij bruiklenen van diverse instellingen, waaronder het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, kunnen topstukken zoals een mal voor het vormen van een Jupiterkop worden gepresenteerd.
De Romeinen begonnen al in de tijd van keizer Augustus, kort voor begin van de jaartelling, met het vervaardigen van aardewerk in Nijmegen. In de eerste eeuw na Christus produceerden de soldaten van het 10de legioen aardewerk voor eigen gebruik en veel bouwmateriaal voor de bouw van het stenen legioenskamp op de Hunerberg. In de tweede en derde eeuw was dé centrale productieplaats van tegels en dakpannen van de hele provincie Neder-Germanië gevestigd op de De Holdeurn bij Berg en Dal. Meerdere honderdduizenden tegels en dakpannen werden hier per jaar voor de bouw van de Romeinse kampen (castella) langs de limes geproduceerd.
Openingstijden: dinsdag van 13.00-17.00 uur.
Bezoekadres Gelders Archeologisch Centrum:
Museum Kamstraat 45
6522 GB Nijmegen
Foto's:
Boven: Romeins aardewerk geproduceerd in en rond Nijmegen
Onder links: Mal voor een Jupiterkop (collectie Rijksmuseum van Oudheden Leiden)
Onder rechts: Positief uit mal voor een Jupiterkop
